هم چین و هم روسیه از مداخله CSTO در قزاقستان - دیپلمات - استفاده می کنند

یکی از موضوعات رایج در بحث های غربی در مورد روابط چین و روسیه این است که باید بین آنها یک "گوه" ایجاد شود. بحث این است که چنین گوه ای با وادار کردن دو کشور به صرف زمان و منابع برای مقابله با یکدیگر، تهدید جمعی روسیه و چین برای غرب را کاهش می دهد. در همین راستا، ناآرامی های هفته گذشته در قزاقستان مورد تحلیل قرار گرفت و مفسران مدعی شدند که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه برای جلوگیری از گسترش بیشتر نفوذ چین در آسیای مرکزی و تاکید مجدد بر نقش روسیه به عنوان یک هژمون منطقه ای مجبور به واکنش به بی ثباتی شده است.

این دیدگاه فقط تا حدی درست است. روسیه در واقع به شدت در مجاورت خود در خارج از کشور فشار می آورد تا ادعاهای خود را برای هژمونی منطقه ای و موقعیت به عنوان یک قدرت بزرگ توجیه کند. اما رویدادهای قزاقستان نشان دهنده شکاف در روابط چین و روسیه در آسیای مرکزی نیست. بلکه استقامت روابط را حتی پس از خروج ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی از افغانستان در تابستان گذشته نشان می دهند. هم روسیه و هم چین در این شرایط برنده می شوند و این به ضرر دولت قزاقستان و در نهایت مردم قزاقستان تمام می شود.

روابط ژئوپلیتیکی بین روسیه، چین و پنج کشور آسیای مرکزی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، به شکل های مختلف به عنوان "هژمونی ماتریوشکا" یا به عبارتی "جامعه امنیتی اقتدارگرا" توصیف می شود. چیزی که این ایده‌ها را به هم مرتبط می‌کند این است که بازیگران درگیر منافع مشترکی دارند که بسیار قوی‌تر از هر گونه اختلاف خاصی که ممکن است بین آنها ایجاد شود. بنابراین، حتی با افزایش نفوذ چین در آسیای مرکزی، روسیه کاهش می‌یابد و کشورهای آسیای مرکزی سعی می‌کنند بین این دو تعادل برقرار کنند، رویدادهای غیرمنتظره‌ای مانند ناآرامی در قزاقستان نمی‌تواند کمک چندانی به خنثی کردن همکاری طولانی‌مدت کند. این پایداری به دلیل ارتباط سیاسی و فرهنگی منطقه با مسکو به عنوان یک کلان شهر امپراتوری سابق کمک می کند، در حالی که چین در حال حاضر در موقعیت بدی برای تصاحب ردای هژمون منطقه ای از روسیه قرار دارد.

همکاری بین روسیه، چین و دولت های آسیای مرکزی عمدتاً بر امنیت متمرکز است. هر سه به حفظ ثبات در منطقه، مهار افراط گرایی مذهبی خشونت آمیز و مخالفت با مداخله غرب در قالب دموکراتیزه کردن و ارتقای حقوق بشر علاقه دارند. انگیزه بین شرکت کنندگان متفاوت است، اما درجه بالایی از همکاری برای این اهداف وجود دارد.

سازمان همکاری شانگهای (SCO) همکاری نظامی خود را بر مبارزه با تروریسم متمرکز می کند و به عنوان ابزاری برای مشارکت چین در امنیت منطقه برای تامین مالی دستگاه امنیت داخلی، به عنوان مثال، تاجیکستان استفاده می شود. سقوط اخیر افغانستان به دست طالبان، دولت های منطقه از جمله روسیه و چین را نگران کرده است، زیرا اسلام گرایی رادیکال، همراه با نارضایتی جوانان از رهبران پس از شوروی، انسجام اجتماعی داخلی را تضعیف می کند.

آیا شما این مقاله را دوست دارید؟ برای اشتراک برای دسترسی کامل اینجا را کلیک کنید. فقط 5 دلار در ماه

در همین حال، اگرچه غرب پس از خروج از افغانستان، دخالت خود در منطقه را به شدت محدود کرده است، مسکو و پکن همچنان نگران نفوذ غرب هستند. کمک های غرب به کشورهای آسیای مرکزی در دهه های 2000 و 2010 اغلب با ارتقای حقوق بشر مرتبط است. رهبران آسیای مرکزی در دادن چنین وعده هایی بدون وفای به آنها، تا حدی برای ایجاد روابط اقتصادی با غرب و ایجاد توازن بین نفوذ روسیه و چین، ماهر بوده اند. به همین دلیل است که مسکو و پکن به اعتراضات توده‌ای مشکوک هستند، اعتراض‌هایی که از نظر آنها ممکن است تکرار انقلاب‌های رنگی باشد که به‌طور دوره‌ای کشورهای پس از شوروی را تکان می‌دهند.

از نظر امنیتی، چین آمادگی خود را برای پذیرش هژمونی روسیه بر آسیای مرکزی ثابت کرده است. تعهد او از طریق سازمان همکاری شانگهای بود که روسیه از آن استقبال می کند زیرا مشارکت چین در توافقنامه های امنیتی در منطقه را نهادینه می کند و پکن را مجبور به اتخاذ یک موضع چندجانبه می کند. علاوه بر این، آموزش و بودجه چینی از اهداف روسیه حمایت می کند. از آنجایی که قدرت چین همچنان از روسیه پیشی می‌گیرد، تلاش کرده است تا با جذب هند به سازمان همکاری شانگهای به عنوان شریک روسیه، از نظر دیپلماتیک با آن مخالفت کند (اگرچه چین نیز موفق شده است متحد خود پاکستان را جذب کند).

تا زمانی که روسیه ضامن اصلی امنیت کشورهای آسیای مرکزی باشد، می‌تواند با حقوق مداخله همزمان در منطقه، به جایگاه یک قدرت بزرگ ادامه دهد. دولت‌های آسیای مرکزی از این توافق سوء استفاده می‌کنند، زیرا تداوم حکومت استبدادی تضمین شده است، تا زمانی که با متعادل کردن روسیه و چین آزادی مانور را حفظ کنند.

تنش ها در آسیای مرکزی بیشتر از نفوذ اقتصادی فزاینده چین ناشی می شود. اینجاست که رشد سریع چین بیشتر مشهود است، زیرا سرمایه‌گذاری در ابتکار یک کمربند، یک جاده برای کشورهای آسیای مرکزی بیشتر از عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا به رهبری روسیه است. این عدم تعادل اقتصادی در خود روابط چین و روسیه بازتولید می شود، زیرا روسیه به طور فزاینده ای به سرمایه گذاری چین و بازارهای چین وابسته می شود.

با این حال، این ترس ها برای خنثی کردن روابط چین و روسیه در آسیای مرکزی کافی نیست، زیرا برای مسکو اولویت منطقه ای حول محور امنیت می چرخد. به ویژه، تا زمانی که روسیه تنها کشور دارای حق خودکار مداخله در منطقه باقی بماند (و مداخله CSTO در قزاقستان اساساً مداخله روسیه تحت پوشش چندجانبه گرایی است)، به درستی می توان آنها را یک قدرت بزرگ نامید. به عبارت دیگر اولویت روسیه داشتن حق تعیین حدود حاکمیت کشورهای نزدیک به آن است. در حالی که چین تنها دومین ضامن مهم امنیت در آسیای مرکزی است - و به نظر می رسد که این امر برای مدت طولانی ادامه خواهد داشت - روسیه می تواند با اختلافات آن طور که هست کنار بیاید.

این چه معنایی برای ناآرامی در قزاقستان دارد؟

اولاً، این یک موضوع داخلی است که نباید به تنش های کنونی اروپای شرقی بین روسیه و غرب مرتبط شود. این موضوع منبع خشم شهروندان قزاقستانی را که از فقر، فساد و رکود سیاسی در کشور خود ناامید شده اند، نادرست نشان می دهد. چنین ادغامی همچنین بهانه‌هایی را برای مفسران روسی و تا حدی چینی برای ادعای مداخله غرب در آسیای مرکزی فراهم می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد تا سرکوب خشونت‌آمیز را مشروعیت بخشند.

دوم، استقرار نیروهای روسیه به نفع مشترک مسکو و پکن است. کشورهای غربی پس از خروج از افغانستان و حذف اولویت ها در منطقه، اهرم های کمی برای دستکاری اوضاع برای رسیدن به اهداف استراتژیک خود دارند. در نتیجه، اگر دولت‌های آسیای مرکزی بخواهند منافع مشترک چین و روسیه را متعادل کنند، قدرت سومی در منطقه ندارند.

و سوم، این بدان معناست که بزرگترین بازنده در هفته گذشته دولت قزاقستان و در نهایت مردم قزاقستان خواهند بود. رئیس جمهور قاسم جومارت توکایف از قبل می داند که موقعیت او - و نخبگان سیاسی گسترده قزاقستان - به حمایت فعال روسیه متکی است و چین در این حمایت شریک است. برخی از تحلیلگران معتقدند که توکایف تا حدودی از سازمان پیمان امنیت جمعی درخواست کمک کرده است زیرا نمی تواند به نیروهای امنیتی خود اعتماد کند. او نمی تواند برای حفظ آزادی مانور که به آن عادت کرده است، بین دو نیرو تعادل برقرار کند.

سیاست خارجی چندجانبه «قزاقستان» با حوادث هفته به شدت تشدید شده است. این بدان معناست که فضای سیاسی در قزاقستان کوچک شده است. این اعتراضات که در ابتدا با پذیرش خواسته های معترضان توسط توکایف مواجه شد، اکنون نه تنها برای قزاقستان بلکه برای منطقه گسترده تر به عنوان یک تهدید امنیتی تلقی خواهد شد.