فصل کمتر شناخته شده از جنگ آزادیبخش 1971 در بنگلادش، نقش برخی از افسران ایالت آسام در شمال شرقی هند است که با بنگلادش (پاکستان شرقی تا سال 1971) همسایه است. این افسران هزاران مبارز آزادی موکتی باهینی را برای جنگ با ارتش پاکستان آموزش و تجهیز کردند.
دو افسر به نام‌های جاناناندا سارما پاتاک و بیرج ناندا چاودوری، که متعلق به دفتر امنیتی ویژه (SSB) بودند، "شاخه چریکی" شاخه اطلاعات خارجی هند، جناح تحقیق و تحلیل (RAW) را در جنگ آزادیبخش ایفا کردند. . .
پاتاک معاون بازرس کل کارکنان آسام در سرویس پلیس هند بود و دو سال قبل از جنگ آزادیبخش به SSB منصوب شد تا عملیات SSB را در مناطق مرزی شمال شرقی هند مدیریت کند. نقش اصلی SSB آموزش مردم محلی ساکن در مرز هند و چین در فعالیت های خرابکارانه برای جلوگیری از حمله ارتش آزادیبخش خلق چین به هند بود.
چاودری یک افسر سیاسی در ایالت مرزی آروناچال پرادش بود و از آنجا به عنوان مربی ارشد در SSB منصوب شد. او آموزش های گسترده ای را در زمینه تاکتیک های تخریب در Mahabaleswar در ماهاراشترا گذرانده بود.
Patak و Chowdhury زمانی مأمور شدند که RAW تصمیم گرفت برای آموزش مقامات Mukti Bahini مداخله کند، که عمدتاً توسط ارتش هند در تمرینی با نام رمز عملیات Jackpot انجام شد.
"این ماژول دقیقاً در دفتر Salonibari گردان 27SSB در نزدیکی Tezpur در آسام پس از یک سری بحث و گفتگو بین افسران ارشد سازمان تنظیم شد. ویجایانتا، پسر پاتاک، که در حال حاضر سردبیر Assam Tribune است، گفت: آنها تصمیم گرفتند بدون تأخیر آموزش مقامات Mukti Bahini را در Lower Haflong آغاز کنند.. هافلونگ پایینی بخشی از زمین تپه ای در ناحیه دیما هاسائو در آسام است. در حدود 150 کیلومتری مرز هند و بنگلادش قرار دارد و مکانی ایده آل برای آموزش Mukti Bahini به حساب می آید.
به گفته ویجایانتا، «نزدیک به 10000 مقام در مرکز چندین گروه آموزش دیده اند. این دوره کوتاه بود و حدود دو ماه طول کشید و پس از آن به پاکستان شرقی نفوذ کردند. ویجایانتا گفت: «در برخی موارد، پرسنل SSB با جنگجویان آموزش دیده از مرز به بنگلادش عبور کردند. «بسیاری از آنها هرگز به خانه بازنگشتند.
در 25 مارس 1971، ارتش پاکستان سرکوب وحشیانه ای را در شرق پاکستان آغاز کرد. موکتی باهینی خیلی زود ظاهر شد. در عرض چند ماه، به دلیل وفاداری به دولت موقت بنگلادش، به یک سازمان بزرگ از مردان مسلح و آموزش دیده تبدیل شد.
موکتی باهینی از دو بخش تشکیل شده است: نیومیتو باهینی (ارتش منظم) و گانو باهینی (ارتش مردمی). Niyomito Bahini به هنگ Swadhin Bangla و Mukti Faudj (سربازان بخش) تقسیم می شود. جوخه های انتحاری، جوخه های عقرب و طوفان باهینی (نیروهای تهاجمی) سه بال گانو بهینی بودند.
تا پایان نوامبر، نیروی موکتی باهینی به حدود 70000 نفر افزایش یافت، یعنی کمی بیش از دو لشکر کامل از سربازان عادی، به اضافه 50000 درجه افسر و پارتیزان که توسط هند آموزش دیده بودند. همچنین مجیب بهینی، یک نیروی مستقل 10000 نفری، متشکل از دانشجویان به دلیل وفاداری به شاخه دانشجویی لیگ عوامی، وجود داشت.
به عنوان بخشی از عملیات جک پات، مقامات Mukti Bahini به مدت چهار تا شش هفته توسط ارتش هند در نقاط مختلف در بنگال غربی، بیهار، آسام، تریپورا و مگالایا آموزش دیدند. پایگاه های چریکی نیز در بنگلادش ایجاد شده اند تا سرپناه، غذا، دارو و اطلاعات عملیات را فراهم کنند.
«آموزش در هافلونگ پایین جامع بود و در طول روز و گاهی بعد از غروب آفتاب ادامه داشت. ریتا چاودوری، نویسنده مشهور و دختر بیرج ناندا چاودوری، گفت: برنامه درسی شامل آموزش سلاح، کمین، آموزش کماندو، جاسوسی و آموزش ارتباطات بی سیم بود.
ریتا به یاد می‌آورد که یک بار به همراه پدرش و جوخه ترکیبی SSB-Mukti Bahini از مرز پاکستان شرقی عبور کرد و به محلی که در آن پناهگاه‌هایی برای مبارزان آزادی برپا شده بود، رفت.
علاوه بر پاتاک و چاودوری، افسران پلیس آسام دیگری نیز در آموزش موکتی باهینی حضور داشتند. DN Sonowal و Hiranya Kumar Bhattacharyya، هر دو از اعضای سرویس پلیس هند، با ویژگی های متفاوتی در این عملیات شرکت داشتند.
سونووال در زمان آموزش در معاونت SSB در سالونیباری خدمت می کرد. در سال 2013، Bhattacharyya به بنگلادش دعوت شد و جایزه افتخاری جنگ آزادیبخش را برای نقش او در آموزش گروهی از Mukti Bahini در تاکتیک‌های جنگی نزدیک دریافت کرد.