محدودیت های همکاری -- دیپلمات

تحولات اخیر در روابط چین و ایران با تجدید گفتگوها در مورد اتحاد ایران و چین، یک "تغییر" چین به ایران که منطقه را بی‌ثبات می‌کند و منافع ایالات متحده را تهدید می‌کند، سرفصل خبرها شده است. گزارش ها حاکی از آن است که چین در آخرین دور مذاکرات در وین با هدف احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که اغلب از آن به عنوان توافق غیررسمی هسته ای ایران یاد می شود، فعال تر بوده است. در همین حال، چین واردات نفت از ایران را افزایش داده و از مواضع ایران علیه ایالات متحده حمایت لفاظی کرده است.

در این زمینه، حسین امیرعبدالهیان، وزیر امور خارجه ایران در 14 ژانویه به چین سفر کرد تا درباره اجرای توافقنامه همکاری راهبردی 25 ساله سال گذشته ایران و چین گفتگو کند. اظهارات او، هرچند مختصر در خصوص جزئیات، بر تمایل به توسعه روابط نزدیکتر با چین در زمینه هایی مانند تجارت، امنیت و مبارزه با کووید-19 تأکید کرد.

علیرغم این تحولات، نشانه هایی نیز حاکی از وجود محدودیت های قابل توجه برای همکاری چین و ایران بود. ممکن است ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران، پس از خروج آمریکا از برجام مجبور شود «به شرق نگاه کند»، اما دولت چین به طور همزمان به جهات مختلف نگاه می کند. چین روابط جدی با عربستان سعودی، اسرائیل و تعدادی دیگر از همسایگان ایرانی و رقبای منطقه ای دارد. آنها همچنین کاملاً با موضع ایالات متحده در مورد تسلیحات هسته ای ایران مخالف نیستند و سهم آنها در مذاکرات وین نشان دهنده آن است. چین ایران را تنها به عنوان بخشی از یک استراتژی بزرگتر برای تعامل جهانی و توسعه اقتصادی می بیند و همه تخم های خود را در یک سبد قرار نمی دهد.

توسعه پس از توافق 25 ساله ایران و چین

پس از امضای قرارداد 25 ساله ایران و چین در اسفندماه سال گذشته، پیش‌بینی‌ها از هجوم عظیم سرمایه‌گذاری چین و همکاری‌های نظامی و سیاسی قابل توجه بود. تاکنون این پیش بینی ها به حقیقت نپیوسته است. در حالی که چین مقادیر بی سابقه نفت ایران را خریداری می کند، در تولید یا خیلی بیشتر سرمایه گذاری نمی کند. تنها معاملات جدید بین دو دولت از ماه مارس قطعاً کم است. به عنوان مثال، تفاهم نامه همکاری موزه ای بین دانشگاه تهران و دانشگاه پکن در ماه جولای امضا شد. تفاهم نامه دیگری در زمینه همکاری های سینمایی بین سازمان سینمایی ایران و دفتر فیلم چین منعقد شد. چین اخیرا کنسولگری خود را در بندرعباس در جنوب ایران افتتاح کرده است، اما این موضوع هنوز تاثیر قابل توجهی بر تجارت نداشته است.

آیا شما این مقاله را دوست دارید؟ برای اشتراک برای دسترسی کامل اینجا را کلیک کنید. فقط 5 دلار در ماه

تنها پیشرفت مهم، پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای (SCO) بود، سازمانی بین‌المللی به رهبری چین که به پیشبرد منافع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی همه کشورهای عضو اختصاص دارد. با این حال، سازمان همکاری شانگهای تا حد زیادی یک سازمان بی دندان است که عمدتاً به جای مکانیزم اجرای سیاست، بستری برای بحث فراهم می کند. علیرغم شعارهای آن برای تسهیل روابط تجاری، اقتصادی و فرهنگی بین اعضا، تلاش سازمان همکاری شانگهای برای موفقیت در این زمینه خیره کننده نیست. عضویت ایران که تا دو سال نهایی نمی‌شود، با پذیرش عربستان، مصر و قطر به‌عنوان «شریک‌های گفت‌وگو» ترکیب شده است که نشانه دیگری از این است که چین به دنبال متعادل کردن منافع ایران با امتیاز دادن به رقبای خود است.

بقیه خاورمیانه

روابط چین با دیگر کشورهای خاورمیانه اغلب در بحث روابط چین و ایران نادیده گرفته می شود. سفر وزیر امور خارجه ایران در خلأ صورت نگرفت، بلکه در چارچوب یک سلسله گفت وگوهای سطح بالا در آن هفته با بحرین، عربستان سعودی، کویت، عمان، ترکیه و شورای همکاری خلیج فارس انجام شد. همه این کشورها در حال حاضر روابط قابل توجهی با چین دارند که بسیاری از آنها فراتر از همکاری چین و ایران است و برخی از آنها - به ویژه عربستان سعودی - با ایران دشمنی دارند. برای بسیاری از این کشورها، چین در حال حاضر شریک تجاری اصلی آنها است، که بیشتر بر نیاز پکن برای متعادل کردن روابط از همه طرف تاکید می کند، که به معنای عدم تمایل زیاد به سمت ایران است.

روابط چین با عربستان این مشکل را نشان می دهد. تنها چند روز پیش از سفر امیر عبداللهیان، وانگ یی، وزیر امور خارجه چین با فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در وکسی دیدار کرد. وانگ گفت که "[a]اولین وزیر خارجه ای است که در سال جدید وارد چین می شود، سفر شما منعکس کننده مشارکت استراتژیک سطح عالی چین و عربستان سعودی و جایگاه عربستان سعودی به عنوان بزرگترین شریک تجاری چین و منبع واردات نفت خام است. خاورمیانه. ماه گذشته فاش شد که چین به عربستان سعودی کمک می کند تا برنامه تولید موشکی خود را توسعه دهد و به طور بالقوه به وابستگی این کشور به موشک های بالستیک خارجی پایان دهد. اگرچه عربستان سعودی در حال حاضر به شدت توسط ایالات متحده مسلح شده است، و پذیرش ادعاهای ایالات متحده در مورد نگرانی جدی در مورد مسابقه تسلیحاتی را دشوار می کند، برنامه جدید این پتانسیل را دارد که به طور قابل توجهی ایران را از انجام حملات پهپادی آینده در عربستان سعودی باز دارد.

نقش چین در وین

همانطور که سایر ناظران اشاره کرده اند، در حالی که چین از ایران حمایت لفاظی می کند و ایالات متحده را به دلیل خروج از برجام مجازات می کند، کاملاً درست نیست که بتوان گفت پکن در طرف ایران است. موضع چین این است که ایران نباید تحت هیچ گونه تحریمی قرار گیرد و باید به انرژی هسته ای دسترسی داشته باشد، اما همچنین مخالف اشاعه سلاح های هسته ای است و از نظارت بین المللی به عنوان راه حل مشکل هسته ای حمایت می کند. در حالی که ایران نیز می‌خواهد به برجام بازگردد، آنها چندین درخواست اضافی ارائه کرده‌اند که چین تمایلی به حمایت از آنها ندارد، به ویژه درخواست برای لغو همه تحریم‌ها. قبل از مذاکرات. اگرچه علناً از این امر حمایت می کند، اما ظاهراً چین در پشت صحنه به ایران فشار می آورد تا به امتیازات وعده داده شده خود عمل کند و اکنون به میز مذاکره بازگردد.

چین حامی برجام است تا موضع ایران. حمایت او کمتر ناشی از نگرانی در مورد انگیزه های هسته ای ایران است (احتمالاً رهبران چین می دانند که دولت ایران خودکشی نمی کند)، بلکه بیشتر به عنوان راهی برای حل تنش بین ایران و ایالات متحده برای لغو تحریم ها علیه ایران است. تحریم ها مانع بزرگی برای اجرای توافق ۲۵ ساله ایران و چین و بهبود روابط اقتصادی دو کشور است. از نظر تاریخی، سرمایه گذاران چینی بعید به نظر می رسد که به ایران علاقه مند شوند مگر اینکه تحریم ها برداشته شوند.

چه اتحاد؟

علیرغم پیشرفت های اخیر در بهبود روابط چین و ایران، این مشارکت به دلیل سیاست ایالات متحده و منافع شخصی چین محدود شده است. او قادر نبود چین را از توسعه توانایی های نظامی یک همسایه متخاصم جلوگیری کند و با بسیاری از استراتژی تهاجمی ایران مخالفت کرد و پکن خود را در موقعیت قوی تری برای تحت فشار قرار دادن متحد خود دید تا فشار بر ایالات متحده در وین. در پروژه‌های بزرگ اقتصادی، امنیتی و زیرساختی که توسط تحلیلگران غربی پیش‌بینی شده و دولت ایران به آن اشاره کرده‌اند، پیشرفت کمی یا هیچ پیشرفتی حاصل نشده است.

ایران نیز تحت فشار وارد این قراردادها شده است و تحت فشار شدید ایالات متحده مجبور به انعقاد قراردادهایی شده است که لزوماً مطابق با شرایطی که می خواهد نباشد. تجار و مصرف کنندگان ایرانی از شرایط نامناسب، محصولات نامرغوب و وعده های شکسته در تهدید تحریم ها شکایت دارند. به طور خلاصه، اگر روابط چین و ایران یک اتحاد باشد، خیلی خوب نیست.

آیا شما این مقاله را دوست دارید؟ برای اشتراک برای دسترسی کامل اینجا را کلیک کنید. فقط 5 دلار در ماه

چرا برخی همچنان بر تهدید اتحاد چین و ایران تاکید می کنند؟ از این منظر که تسلط ایالات متحده در خاورمیانه و آسیا مطلوب و موجه است، چین در واقع یک تهدید است: تهدید موجودیت آن به عنوان منبع حمایت دیپلماتیک و مالی که از دستورات ایالات متحده پیروی نمی کند. تا زمانی که چین بتواند سیاست ایالات متحده برای به حاشیه راندن ایران را از طریق انزوای دیپلماتیک و محرومیت اقتصادی تضعیف کند، پکن به عنوان یک تهدید تلقی خواهد شد. و البته چین دلایل زیادی برای رد استراتژی آمریکا در قبال ایران دارد. سیاست «فشار حداکثری» در قالب تحریم‌ها که مردم عادی ایران را از غذا و داروی اولیه محروم می‌کند، نه تنها از نظر اخلاقی غیرقابل وجدان است، بلکه به راحتی می‌تواند به شیوه‌ای مشابه در مورد چین نیز اعمال شود.

این سیاست، که برای چندین دهه شکست خورده است و اساساً در دولت بایدن تغییری نکرده است، برای جبران محکومیت آشکار آن نیاز به توجیه دارد. تهدید چین و ایران طبل جدیدی را برای شاهین ها فراهم می کند، زیرا برجام آنها را از منطق قبلی آنها محروم کرده است: جاه طلبی های هسته ای غیرقابل کنترل ادعایی ایران. حتی در نرم ترین همکاری ایران و چین، تهدیدی را می بینند که «بایدن نمی تواند آن را نادیده بگیرد» و باید با «نمایش زور» مقابله شود. اما شواهد از پیش‌بینی‌های نگران‌کننده آن‌ها پشتیبانی نمی‌کنند و مشارکت بسیار محدودتری از آنچه به نظر می‌رسد نشان می‌دهند.